IV -Pakjesavond

Achteraf zijn meteorologen het erover eens geweest: deze samenloop van omstandigheden verzin je niet en lijkt ook onmogelijk: dit soort verschillende luchtsoorten botst doorgaans gewoon niet op elkaar. Uitgesloten. Maar dit was niet het enige unieke feit van de winter van 16 – 17, wel het eerste. Achteraf blijkt dat de snelheid van het koutransport over het nog warme Noordzeewater een factor was. En de Comma’s die in het kielzog van het eerste Polar Low door dat warme water in korte tijd konden uitgroeien tot zelfstandige Lows. En de grootte en logheid en de verrassende noordelijke koers van de Genuadepressie. En het afgekoelde continent. En van alles.

In Nederland zaten families knus bij elkaar. Het KNMI had voor het westen weliswaar code oranje afgegeven maar hield het op een ’smalle kuststrook’ waar ‘regen of natte sneeuw’ zou kunnen vallen. In de rest van Nederland enige tijd ‘lichte sneeuw’. Men was inmiddels gewend geraakt aan de winterse ongemakken en dus een tikje overmoedig geraakt.

Zelf kon ik me nauwelijks concentreren op de gedichten. Ik keek alleen maar naar buiten en hoopte vurig op spektakel. En toen begon het. Eerst een paar verdwaalde vlokjes, maar de intensiteit van de kleine sneeuwvlokjes nam heel snel toe. Ik liep naar het weerstationonnetje en las -3,8 af, wat me geruststelde. Buiten sneeuwde het intens. “Het is begonnen” zei ik en we gingen door met de pakjesavond.

Hoor de wind waait
Wat ik op dat moment niet wist was, wat er inmiddels in Noord-Holland gaande was. Dit Polar Low was er een van aanzienlijke proporties en het groeide aan de achterkant steeds aan. De Comma’s/Low’s die er daar weer achteraan kwamen zorgden voor een niet-aflatende sneeuwdump van hoge intensiteit bij een temperatuur van vlak onder 0 in het uiterste westen tot -3 meer in het binnenland. In Haarlem regende het zelfs even stevig door bij +0,2 – het indraaien van warme lucht vanaf de Noordzee won het daar even van de kou. Datzelfde gebeurde later ook in Zuid-Holland: Hellevoetsluis meldde om 19:45 enige tijd zware regen. Maar in Noord-Holland was in korte tijd minstens 15 cm sneeuw gevallen en dat zou nog wel even doorgaan. De kern van de PL zou bij Zeeuws-Vlaanderen naar binnen draaien – was de verwachting. Het front van de Genuadepressie zou stagneren boven Brabant en daar wat lichte sneeuwval geven in een brede frontale strook. Zou. Het liep anders.

De Praktijk
De route van het Polar Low kwam zuidelijker uit. Het indraaien van relatief warme en vochtige luchtmassa’s die botsten op het nog steeds traag naar het noordwesten opschuivende Genuafront zorgden voor urenlange, zeer intensieve, zware sneeuwval in de westelijke helft van de Benelux. Op de weerkaart was er geen touw meer aan vast te knopen en op de buienradar was het één grote, onduidelijke kolkende en steeds weer activerende soep geworden, een beetje als in december 2010. Alleen viel er toen hier maar 27 cm sneeuw.

De laatste keer dat ik naar buiten keek ging het sneeuwen onverminderd voort. Dat was rond 01:00 uur. Er lag een onwaarschijnlijke vracht sneeuw in de straat die bijna niet meer als straat herkenbaar was. De auto’s tot halverwege de portieren ingesneeuwd. Op de buienradar was het één tombola van actieve buien, draaiende kerntjes en soms een gaatje. Daar werd natuurlijk over geklaagd.

Reacties op Weerwoord
“Zie je wel”, aldus de een in Woerden, “we krijgen hier ook nooit wat. Ik hoor overal berichten over 30 cm en meer en hier ligt maar hooguit iets van 25. En een sneeuwt bijna niet meer. Oh wacht: het intensiveert weer…”

“In Leiden dooit het bijna”, aldus de ander bedroefd. “Moet ik dit winter noemen?” In datzelfde Leiden ligt op dat moment ongeveer 45 cm sneeuw: de oude en de nieuwe laag opgeteld.

Maar er is ook blijdschap: “REGEN in Haarlem!! Dat ik dit nog mag meemaken!!” juicht iemand, waar anderen hem uitbundig mee feliciteren.

Wakker worden in Siberië
Als Nederland en België op 6 december wakker worden ligt het onder een vracht sneeuw van tussen de 30 en 95 centimeter. De lucht is opgeklaard en de temperatuur is weer terug in zijn hok: overal vriest het tussen de -4 (Den Helder) en -12 (Woensdrecht) graden. In de meer Oostelijke delen heeft men te maken gehad met de Genuadepressie die weliswaar minder intensief, maar toch gestaag zorgde voor een verse laag sneeuw van ongeveer 15 cm. Het levert een unieke satellietfoto op, die uitgeprint op mijn werkkamer zal hangen. De complete Randstad zit op slot, zoals eerder ook, maar de mensen gaan er gelatener mee om en er is sprake van berusting. Forumleden halen oude, vergeten Russische en Scandinavische verbasteringen van hun plaatsnamen uit het vet. Zelf bericht ik vanuit Bødegråvn.

Op de weerkaarten wordt het oude hoog ‘Ilse’ opgeslokt in een brede gordel van hoge druk die loopt van Groenland tot diep in Siberië. Het complete stromingspatroon is omgedraaid en het ziet er niet naar uit dat hier voorlopig verandering in komt.

Het KNMI houdt het simpel: “Aanhoudend koud weer met van tijd tot tijd sneeuw”. De Pluimen laten iets anders zien: een verscherping van de vorst lijkt er weer aan te komen en dit keer niet door stralingskou maar echte, klassieke transportkou. Als we de modellen mogen geloven gaan we een week tegemoet met middagtemperaturen van -6 en een harde, droge, oostenwind. Gevreesd wordt voor sneeuwdriften.

De druk van de vracht sneeuw duwt het eertijds zo mooie schaatsijs helaas het water in, waardoor er onder die sneeuw een gele, ruw-brokkelige laag “Wienerschnitzelijs” ontstaat op de vaart achter mijn huis, die onschaatsbaar is. Mijn zwager in Toronto bericht mij, dat ze daar nog steeds op de winter wachten, en of ik die toevallig gejat heb. Het zij zo. Is dit Nederland?