XV – Er komt Een Tocht
Het zijn rare tijden. Zelfs ik, als doorgewinterd winterliefhebber, de winters van 79, 85, 86 en 87 meegemaakt hebbend, vind het eigenlijk niet leuk meer. Om het dragelijk te houden staan de verwarming én de haard hier permanent te loeien maar veel warmer dan 16 graden wordt het binnen niet. De afgelopen dagen is de temperatuur heel even op -9,3 graden uitgekomen en ik noemde dat op Weerwoord voor de grap ‘tuineffectje’ maar de grimmigheid van deze winter wordt nu intimiderend en vervelend. Vooral door de niet-aflatende wind – die maakt het echt vervelend. En oh ja: vannacht is het kouderecord bij een even wegvallende wind en opklaringen scherper gesteld: Eelde mat – 30,1 op neushoogte. Waar het eerdere kouderecord op Weerwoord nog voor totale chaos en euforie zorgde, reageert met nu veel gelatener.
Serieuze problemen
Gisteren was ook zoiets: en Duitsland is in grote gebieden zoals gevreesd de stroom uitgevallen. Wat precies de oorzaak is weten we niet, maar ook Ook-Nederland had ermee te maken en ik begreep dat het weinig gescheeld had, of ook bij ons was het licht uitgegaan. Dat is toch best zorgelijk. Ik moet er niet aan denken, in mijn huisje. Is er te weinig capaciteit? Brandstoftoevoer? De gevolgen waren heftig: ook in Duitsland vriest het overdag streng en geen stroom = geen verwarming in veel huizen. We krijgen berichten over bejaarden die het niet gered hebben en deze winter begint daarmee een vreselijke tol te eisen. Want ik wil niet weten wat de balans is, als die van alle ongelukken, glijpartijen en wat dies meer zij wordt opgemaakt.
Maar er is ook mooi nieuws: ER KOMT EEN TOCHT! En wel zaterdag aanstaande. Het Winterjournaal vraagt zich af of het wel verantwoord is om te rijden, maar de wedstrijdrijders (die nu wel een en ander gewend zijn) willen gewoon van start, dus die wedstrijd komt er. En dat ondanks de – weer – langdurige en intensieve sneeuwval die in zowel het noorden (die storing vanaf de Oostzee) als de heftige depressie in het zuiden, veel meer neerslag bracht dan gedacht: uit België komen berichten van 40 cm sneeuw erbij en in Brabant viel, bij een harde zuidoostenwind, zo’n 30 cm, wat met die wind weer tot abstracte landschappen heeft geleid. Bij mij ligt er nu weer iets van 40 cm in de tuin – oude en nieuwe lagen bij elkaar opgeteld en dat is gewoon het beeld van deze winter. De foto’s zijn nog steeds mooi, maar je went er aan.
In het noorden gaan ze nu trouwens gewoon met sneeuwschuivers het ijs op – dat ijs is nu minstens 40 cm en daar kun je met een tank wel overheen als je het mij vraagt. Het ijs is dus zo dik, dat niets dat meer kan deren en dat heb ik maar zelden meegemaakt – ja, die Kever die in 1985 over de Kralingse Plas reed. Maar dit is toch anders.
Hoe het ook weer begon
Ik keek even in het archief van weerwoord en in november begon het allemaal zo braaf: eerst die koude, rustige week, dan die warmte-opstoot en toen begon het spektakel. Hadden we dat geweten, hadden we ons wel voorbereid. Maar ja: hoe bereid je je op zoets voor? De satellietfoto van Nederland is ook uniek om te zien. Waar normaal donkere plekken zijn van waterlichamen is alles nu wit, maar het spannendste is: waar de Nieuwe Waterweg uitmondt in de Noordzee is een soort derde Maasvlalkte ontstaat: een plak ijs steekt kilometers de Noordzee in en groeit op dagbasis noordwaarts. De ijstong zal naar verwachting morgen Den Haag bereiken en, als het zo doorgaat (en dat zal het) snel doorgroeien langs de Hollandse Kust. De Waddenzee ligt sowieso al weken dicht. Nederland is ook vanuit de ruimte onherkenbaar veranderd.
Op de weerkaarten verandert er niet veel: hogedruk in het ’noorden’ – dat reikt tot diep in de Middellandse Zee en verder eigenlijk niets. Paarse diepe depressies bij Canada – in de VS beleven ze de ’Trump winter’ en die is historisch warm. Niet bij ons. Europa is op dit moment de koudste plek op het noordelijk halfrond en daar komt zo te zien weinig verandering in. De mensen ondergaan het gelaten. We zijn gewend aan de wisselende voorraden in de supermarkten, de weigerende auto’s, de stukvriezende leidingen, de waanzinnige benzineprijzen.
In de krant stond een opmerkelijk artikel:
HOUT STEEDS SCHAARSER
Blijkbaar gaan mensen alternatief stoken om het warm te krijgen. Dat leidt ook tot ongelukken van mensen die tuin-haarden de woonkamer insleuren met alle gevolgen van dien. Maar er verdwijnen ook bomen uit het openbaar groen. ’s Nachts. Mijn buurman begint de enorme tak van de kastanjeboom, die in december onder de sneeuwlast bezweek, aan stukken te zagen. Ik help hem en hij belooft me een deel van de buit. Nooit gedacht dat winter zulke diepe effecten kan hebben maar dat heeft het dus. De troostende woorden komen van mijn schoonmoeder die de hongerwinter heeft meegemaakt in Vlaardingen: we slaan ons er wel doorheen.
En daar houd ik me maar aan vast. Morgen wordt De Tocht gereden! En dat na 20 jaar! De weersverwachting is weinig verrassend: “Meest droog bij overwegend strenge vorst, in het zuidwesten overdag mogelijk even matige vorst, bij een vrij krachtige, soms harde wind uit het oosten. Later op de dag vanuit het noordoosten mogelijk enige sneeuw”
Maar hoe “liep”deze winter af??
Beste Micha,
Ik heb afgelopen weken met veel genoegen jouw verhalen over de barre winter 2016/17op Weerwoord gelezen!! Heerlijke schrijfstijl en de ontwikkelingen zijn zeer herkenbaar beschreven. Zelfs zo realistisch beschreven, dat je bij de verhalen wel mag aangeven dat het fictie is: anders denkt men in de toekomst dat dit werkelijk zo was. (Ik ben overigens niet de bekende Nico D. van DWDD).
De maatschappij-ontwrichtende gevolgen zijn in jouw verhalen nog redelijk gematigd. Volgens mij moet dit totaal maatschappij ontwrichtend zijn met veelvuldig een totale verkeersinfarct. Met hoge sterftecijfers vooral onder de ouderen door het koude weer.
Nog een paar ideetjes voor het verhaal, want de winter is nog niet voorbij…..
Hoe staat het met een griepepidemie? Je schrijft weinig over de gevolgen van land- en tuinbouw. Wel dat de winkels vaak slecht bevoorraad zijn en de sperziebonen e.d. duur zijn. Maar met dit weer is alle boerenkool, spruitkool, prei e.d. kapotgevroren en sowieso niet van het land te halen. Hoe gaat het met de melkafvoer vanaf de ingesneeuwde boerderijen?. Opnieuw massale lozing van de niet naar de fabriek af te voeren melk. Voederkuilen (ingekuild gras, maïs), die voor de boeren onbereikbaar zijn. Bevroren waterleidingen in de stallen.
Je schrijft over een ijsprop (ijsdammen) in de rivieren. Die kunnen catastrofaal zijn. Opstuwing van water. Dreigende overstromingen stroomopwaarts. Het leger dat ingezet moet worden om deze ijsdammen met behulp van explosieven onschadelijk te maken. De scheepvaart die onmogelijk is.(Overigens vriezen in jouw verhalen Markermeer en IJsselmeer pas laat dicht. Bij enig winterweer van betekenis is al snel konvooivaart nodig). De veerverbindingen naar de Waddeneilanden zijn al stil gelegd. De boot naar Texel vaart nog wel, maar raakt vast in een omvangrijk ijsveld en wordt met de harde noordoostenwind en de ebstroom de Noordzee op gedreven. Helikopters moeten de mensen van boord halen.
In jouw verhalen zijn al hoogspanningsleidingen gebroken. Ik miste het verhaal van “dansende leidingen”. Uitval van elektriciteit moet volledig maatschappij ontwrichtend zijn. Vastzittende liften, geen verkeerslichten, geen internet!! Sluizen, buggen e.d. kunenn niet bediend worden. Wat gebeurt er op Schiphol en Eelde??
(Overigens fantastisch hoe je sommige Weerwoord-ers typeert. Dat maakt het juist zo leuk). Het dooien van alle sneeuw van december verliep wel snel in jouw verhaal. Gevolgen op het platteland moeten m.i. zeer groot zijn (overstromingen in Vlaanderen). Komt er nog een verwoestende storm? (“Als de dijken breken”). Kruiend ijs veroorzaakt in het voorjaar tijdens een storm ongekende bergen ijs op de dijk tussen Lelystad en Enkhuizen. De dijk is dagenlang voor verkeer gestremd.
Wat zijn de gevolgen van deze dramatische winter voor het kabinet. Toeslagen ter compensatie van de hoge stookkosten? Hoe verloopt de opvang van daklozen? Instortende sporthallen, supermarkten e.d. door de dikke laag sneeuw op de platte daken. Hoe reageert de regering? Gevolgen voor de verkiezingsstrijd, de stembusuitslag in maart? De economie moet dramatisch instorten bij een dergelijke winter. De bouw ligt maandenlang stil. Frank uit Doetichem wanhopig en zwaar onder de pillen).
Uiteraard komt er in dergelijke winters vaak zeer dichte mist voor. Vooral omdat veel mensen nat hout verstoken in open haard. Zware kettingbotsingen. Snelwegen moeten na een ijzelperiode geregeld worden afgesloten omdat ijsplaten van de borden boven de wegen op het verkeer driegen te storten. Afsluiting van tunnels, omdat dooiwater op het wegdek bevriest.
Je schrijft weinig over de gevolgen voor de natuur. (witte reigers zijn zilverreigers). Visstand krijgt zware klappen. Vastgevroren in het ijs. Doodgegaan door zuurstofgebrek in water door het met sneeuw bedekte ijs. De stand van ijsvogel, roerdomp, waterral e.d. stort in door het langdurig bevroren zijn van plassen, kanalen, sloten e.d. Doordat de grasvelden en graanakkers met een dikke lag sneeuw zijn bedenkt kunnen tienduizenden kol-, brand- en grauwe ganzen niet aan voedsel komen en zijn naar onze zuiderburen weggetrokken. Op het IJsselmeer en Markermeer hebben zich tienduizenden eenden bij de resterende wakken geconcentreerd. Op aandringen van Vogel- en Dierenbescherming wordt door het leger vanuit helikopters voedsel rond deze wakken gedeponeerd.
Er is al jaren een rage bij natuurbeheerders om koeien en paarden te laten grazen in natuurterreinen. Die kunnen zich in de meeste winters redelijk redden. Niet in deze winter. Beheerders moeten grote hoeveelheden hooi- en krachtvoer naar de dieren brengen en wakken in sloten en poelen maken om sterfte te voorkomen. In de Oostvaardersplassen woedt al jaren lang een strijd over het al dan niet inperken van het aantal grote grazers: Heckrunderen, koniks en edelherten (koeien, paarden en herten). Daar lopen in het begin van de winter ca. 4500 grote grazers. In de afgelopen zachte winters was er al een groot tekort aan voedsel en moesten 1200 – 1600 dieren door de boswachters uit hun lijden worden verlost of strierven een ellendige hongerdood. Door deze barre winter zijn de omstandigheden afschuwelijk. Opnieuw vergadering in Tweede Kamer. Deze eist dat Staatsbosbeheer de dieren gaat bijvoeren. Staatsbosbeheer is te laat. Een kudde van vele honderden paarden is over het besneeuwde ijs het moeras binnengetrokken. Bart uit Abcoude hoopte dat de straffe noordooster de sneeuw van het ijs had doen verstuiven en hij hier zou kunnen schaatsen. Hij ziet tot zijn verbijstering de kudde koniks over het ijs van de Grote plas richting de Oostvaardersdijk lopen. De paarden willen naar het groene gras op het talud van de dijk, maar zakken op korte afstand van de dijk massaal door het ijs. Door kwel onder de dijk door is het ijs minder sterk en onder afschuwelijke angstkreten van de paarden zien bezoekers op de dijk de paarden in de prut komen vast te zitten en verdrinken.
Ja, barre omstandigheden. Zo bar hoeft het niet, maar wel graag een strenge en sneeuwrijke schaatswinter.
Micha, bedankt voor je prachtige verhalen. Ik kijk met belangstelling naar het vervolg uit.
(Veel sterkte met je herstel van de chemo e.d.)
vr.gr..
Nico
Beste Nico,
Dank voor je uitvoerige reactie. Ik ga er door jouw inspirerende verhaal weer een zwengel aan geven. Ik moet even terugkijken waar we gebleven waren maar volgens mij zit ik met mijn gezin in de straat in een stationair draaiende auto naar de radio te luisteren.
Maar je hebt gelijk; als er zou gebeuren wat ik beschrijf (en ik verzin het schrijvenderwijs) dan zijn de gevolgen veel en veel gruwelijker dan tot nu toe voorgesteld. Eerst was dat ook mijn plan: willen jullie een gruwelijke winter? Dan krijg je hem ook. Maar gaandeweg kreeg ik medelijden met de lezer en de mensen in mijn theoretische wereld. Er zijn natuurlijk al 1000-en doden gevallen eigenlijk, bejaarden stukgevroren, voedselrellen uitgebroken, gezinnen verongelukt en zo verder en zo meer. Ik moet een soort ‘kracht’ hebben om die uiterste consequenties ook door te voeren én het moet natuurlijk wel een beetje leuk blijven.
Maar dank dus. Ik ga weer een stuk schrijven over de dag van de tocht. Ik laat wel (dat was al mijn plan) een aanslag plegen op het IJs van de Bonkervaart. En er staan nog treinen stil in het bevroren land geloof ik. Soms begin je aan iets en denk je daarna: oeps, wat heb ik nou gedaan. ’t Is wat dat betreft net het echte leven.
Beste Mischa,
Fijn dat er weer een nieuwe aflevering van de gruwelijke winter van 2016-2017 is verschenen!! (XVII. Ik zie hem nog niet op je site staan, maar heb hem wel gelezen op Weerwoord). Weer een magnifiek verhaal. Een heerlijke schrijfstijl. Een mooie mix van komische en dramatische situaties. Ook de beschrijving van de redding van de mensen in de trein aan de hand van tv-beelden is een magnifieke vondst. (Ik zat figuurlijk op het puntje van mijn stoel van de spanning :))Dit biedt tal van mogelijkheden. Zelfs terugblikken naar wat al eerder op tv aan rampzalige situaties is vertoond. Verhalen op de radio.
Je zal waarschijnlijk ook naar de dramaserie “Als de dijken breken” gekeken hebben. Ik had hoge verwachtingen, maar ben toch een beetje teleurgesteld. Te veel “gezinsdrama” en te weinig het grote geheel: de effecten van de storm en de falende overheden. (Daarmee wil ik niet zeggen dat de situatie in Nederland niet veilig is en de noodscenario’s niet klaar liggen, maar we zijn bij onze ruimtelijke ordening/inrichting gebouwen in veel gevallen niet handig bezig. Denk aan de gesprongen waterleidingsbuis nabij het AMC, waarna de installaties in de kelder onder water kwamen te staan en het ziekenhuis enkele dagen ontruimd moest worden)
Ook in jouw verhalen veel “gezinsdrama”, maar hier heel passend. Je zou het in boekvorm kunnen uitgeven. Maar ja, er zijn misschien toch te weinig weergekken.
Jammer dat we inmiddels door de tijd worden ingehaald. De datum van de eerste aflevering is inmiddels gepasseerd. Maar misschien komt de echte (gruwelijke) winter een paar weekjes later….
Je hebt je met het schrijven van deze serie je wel wat op de hals gehaald. Zeker in het begin ging het erg snel. Maar je bent nu al met schrijven gearriveerd in eind januari. Het kan een lange gruwelijke winter worden of een winter die in februari als een nachtkaars uitgaat. Ik ben uiteraard erg benieuwd naar het verdere verloop. Succes met het schrijven van de volgende afleveringen!!