(gepubliceerd in NRC, 11 februari 2021)
Schaatsen is noodzaak dus laat ons schaatsen, mét koek & zopie
Je zal maar bestuurder zijn en moeten nadenken over corona-regels als er geschaatst kan worden. Niet eenvoudig, ziet ook Micha Götz. Maar vertrouw de schaatsers een beetje, en laat ze, want niets is zo goed voor de (mentale) gezondheid.
Al in de 17e eeuw golden er op natuurijs andere wetten. Of beter gezegd: geen. De wetgeving gold voor water en voor land, maar niet voor ijs. Niets verbroedert meer dan sneeuw- en ijspret. Dat gold toen en dat geldt nu. Toch dreigt zelfs dát, in deze uitzonderlijke tijd binnen een uitzonderlijke tijd, verloren te gaan. Dat lijkt mij geen goed idee.
Niets is zo veranderlijk als het weer. En de komende week bewijst dat ook in een opwarmend klimaat, uitzonderlijke Siberische koude nog altijd tot de mogelijkheden behoort. Met als resultaat: op uitgebreide schaal natuurijs. Naar het zich laat aanzien is het volgende weekend zo ver: de koudegolf zal ervoor gezorgd hebben dat we, voor het eerst sinds jaren, weer uitgebreid op de schaats komen. Met de verwachte wegvallende wind en ijskoude bovenluchten, gecombineerd met een sneeuwlaag is de temperatuur de komende nachten flink onderuit gegaan. Zeer strenge vorst (kouder dan -15 °C) behoort tot de mogelijkheden. Sommige weermodellen laten zelfs berekeningen zien die tot -20 °C gaan. De ijsgroeimodellen lieten voor dit weekend 15 centimeter natuurijs zien, mogelijk me
Dus slijpen duizenden schaatsliefhebbers zachtjes neuriënd de noren. Die willen eropuit, en dat zullen ze ook doen. Dat is de historische aard van ons beestje. In het buitenland begrijpt men daar niets van. Ik herinner mij een verbouwereerde asielzoeker die, tijdens een eerdere vorstperiode, hoofdschuddend in het journaal zijn verbijstering uitsprak. Hele gezinnen op het ijs: levensgevaarlijk, zoiets doe je niet, dat volk is gek. Je kunt er dus vanuit gaan dat de trek van het ijs het komende weekend massa’s mensen in beweging zal brengen. Mensen die eindelijk een verzetje zien, een ontsnapping aan de uitzonderlijke en sombere surrealistische wereld waar ze al een tijd in leven, om die te verruilen voor een andere, maar veel mooiere surrealistische wereld. Over zingend ijs onder de molens langs de Kralingse Plas doorschaatsen. Of, zoals ik ooit op de Rottemeren, met gevoelloze vingers en geheel tot glas verijzeld, jezelf verwarmen aan een warme chocomel en een vuurkorf op het ijs.
Komt er een advies alleen te gaan schaatsen als dit ‘strikt noodzakelijk’ is?
Maar kunnen we wel massaal gaan schaatsen? Is dat verantwoord? Mag het wel? Op dit moment wordt er al druk voorgesorteerd op allerlei mogelijke scenario’s. IJsclubs wel of niet open voor iedereen – of alleen voor kinderen. Wel of geen verkoop van versnaperingen. En stel dat er genoeg ijs ligt voor toertochten: hoe voorkom je rijen bij stempelposten? Mogen de Klassiekers op natuurijs verreden worden? Mag daar publiek bij?
Je zult maar beleidsmaker zijn en deze vragen opgedrongen krijgen. Het eerder uitgegeven sneeuwbalgooi-advies leidde tot hilariteit en schouderophalen („gooi alleen sneeuwballen naar gezinsleden”). Toch zal er waarschijnlijk ook een schaatsadvies komen. Ik ben benieuwd of we de plassen op mogen als het zover is. En in welke samenstelling. En of er koek & zopie verkocht mag worden. En wie er op welke manier handhaaft.
Rob Jetten deed maandag als eerste een uitspraak: hij vond dat een eventuele Elfstedentocht door moet gaan. Maar dat heeft nogal wat implicaties voor alle andere ijspret: die moet dan óók op de een of andere manier zijn doorgang kunnen vinden. Dat vereist veel organisatie- en improvisatievermogen. Bestaande draaiboeken zijn deels nutteloos. De ijsclubs zullen naar de overheid kijken, wachtend op richtlijnen, op beleid. Het is te hopen dat die richtlijnen volgen voordat de dooi intreedt.
Ik vermoed dat het beleid uitdraait op een soort ‘intelligent’ ontmoedigingsbeleid. Je kunt onmogelijk het schaatsen verbieden. Dat zou op grote schaal leiden tot ongehoorzaamheid. Wellicht dat er wat parkeerplaatsen zullen worden afgezet. Of er een advies komt om alleen te gaan schaatsen als dit ‘strikt noodzakelijk’ is. Maar als Nederland eenmaal stevig aaneen gevroren is, dan is er geen houden meer aan. En dat is maar ook goed ook: niets is beter voor de (mentale) gezondheid dan buiten zijn, te bewegen, te genieten van de natuur en een gevoel van verbroedering te ervaren. Ik ga ervan uit dat de schaatsers zichzelf weten te gedragen en de regels, die al maanden op ons van toepassing zijn, weten te verplaatsen naar het ijs. Dus: laat ons schaatsen. Dat is altijd strikt noodzakelijk. Mét koek & zopie. Dan kunnen we er weer even tegen. Dat hebben we hard nodig.
fanatiek weeramateur en schaatsliefhebber